Post-traumatische stress stoornis (PTSS)
Wanneer je in gevaar bent, is het natuurlijk om je angstig te voelen. Deze angst veroorzaakt veel snelle veranderingen in het lichaam zodat het zich kan voorbereiden zich te verdedigen tegen gevaar of om gevaar te voorkomen. Deze “vecht-of-vlucht” reactie is een gezonde reactie, bedoeld om een persoon te beschermen. Maar bij posttraumatische stressstoornis (PTSS) is deze reactie veranderd of beschadigd. Zelfs als je niet meer in gevaar bent kun je je gestrest of bang voelen als je PTSS hebt.

PTSS ontwikkelt zich na een angstaanjagende ervaring met fysiek letsel of met de dreiging hiervan. De persoon die PTSS ontwikkelt kan de persoon zijn die dit is overkomen. Het letsel kan een geliefde zijn overkomen of de persoon kan zijn getuige geweest van een schokkende gebeurtenis met dierbaren of vreemden.

PTSS werd voorheen in verband gebracht met oorlogsveteranen. PTSS kan echter het gevolg zijn van een verscheidenheid aan traumatische gebeurtenissen, zoals: een verkrachting, kindermishandeling, een overval, marteling, ontvoering, een ongeluk, een vliegtuigcrash, een bomaanslag of een natuurramp (zoals: overstromingen of aardbevingen).

Genetisch bepaald?
Momenteel richten veel onderzoekers zich op genen die een rol spelen bij het creëren van angstgeheugens. Begrijpen hoe angstherinneringen worden gecreëerd kan helpen om of nieuwe interventies te verfijnen voor het verminderen van de symptomen van PTSS.

Stathmin
Zo hebben PTSS onderzoekers genen gelokaliseerd die stathmin maken. Stathmin is een eiwit dat nodig is om angstherinneringen te vormen. In één studie kwam naar voren dat muizen die geen stathmin aanmaakten, minder vaak “bevroren” in een stresssituatie dan normale muizen. “Bevriezen” is een natuurlijke, beschermende reactie op gevaar, na blootstelling aan een angstige ervaring. Deze muizen hadden ook minder aangeboren angst voor het verkennen van open ruimtes dan normale muizen.

GRP
GRP (gastrine-releasing peptide), is een signalerende stof in de hersenen die vrijkomt bij emotionele gebeurtenissen. Bij muizen lijkt GRP de angstreactie te kunnen controleren en gebrek aan GRP kan leiden tot het ontstaan van grotere en meer blijvende herinneringen van angst.

5-HTTLPR
Onderzoekers hebben ook een versie van het 5-HTTLPR gen gevonden, dat het serotoninegehalte bestuurt. Dit is een stof in de hersenen die betrekking heeft op je stemming, het voedt angst. Net als bij andere psychische stoornissen, is het waarschijnlijk dat veel genen aan het werk zijn bij PTSS met kleine effecten.

Hersengebieden
Het bestuderen van delen van de hersenen die betrokken zijn bij het omgaan met angst en stress helpt onderzoekers ook om de mogelijke oorzaken van PTSS beter te begrijpen. Een dergelijke hersenstructuur is de amygdala, bekend van haar rol in emotie, leren en geheugen. De amygdala lijkt actief bij angstige situaties of bij het leren vrezen van een gebeurtenis (zoals bij het aanraken van een hete oven).

De prefrontale cortex, het voorste deel van de hersenen, blijkt betrokken te zijn bij het opslaan van herinneringen en bij de afname van de oorspronkelijke angstreactie. Dit deel van de hersenen is onder andere betrokken bij taken zoals besluitvorming, het oplossen van problemen, en het vormen van een oordeel.

Omgevingsfactoren – combinaties van factoren
Individuele verschillen in de genen of hersenengebieden hebben alleen de weg gebaand voor PTSS, zonder dat er daadwerkelijke symptomen zijn. Omgevingsfactoren, zoals jeugdtrauma, hoofdletsel, of een geschiedenis met een psychische aandoening kunnen het risico van een persoon verder verhogen, doordat de vroege ontwikkeling van de hersenen wordt aangetast.

Ook persoonlijkheid en cognitieve factoren, zoals optimisme en de neiging voor uitdagingen, in positieve of negatieve zin, kunnen bepalend zijn voor het ontwikkelen van PTSS.
Sociale factoren lijken te beïnvloeden hoe mensen zich aan trauma aanpassen.
Meer onderzoek kan laten zien welke combinaties van deze factoren (of wellicht andere factoren) op een dag kunnen worden gebruikt om te voorspellen wie PTSS zal ontwikkelen na een traumatische gebeurtenis.